SI

W terapii Integracji Sensorycznej zajmujemy się trzema podstawowymi zmysłami: DOTYKIEM, PRZEDSIONKIEM, PROPRIOCEPCJ¡.

Układ przedsionkowy (błędnik i jądra przedsionkowe w pniu mózgu) znajduje się w uchu wewnętrznym człowieka i wg założeń Integracji Sensorycznej stanowi ramę do stymulacji innych zmysłów, gdyż inne rodzaje doznań sensorycznych są przetwarzane w odniesieniu do układu przedsionkowego.
A jest taki wazny, bo ma połączenia:

• z móżdżkiem (który odpowiada m.inn. za koordynacje i płynność ruchów)
• z mięśniami gałek ocznych (odpowiada za ruch gałek w poziomie, pionie, po skosie, za konwergencję, czyli zbiezność)
• z tworem siatkowatym znajdującym się w pniu mózgu i odpowiadającym za pobudzenie i hamowanie układu nerwowego
• z neuronami ruchowymi rdzenia kręgowego
• z mięśniami prostownikami kończyn
• z mięśniami prostownikami okolic karku, szyi i odcinka piersiowego
• z narządem słuchu-slimakiem poprzez wspólny nerw przedsionkowo-ślimakowy
• z kora mózgowa (płatem skroniowym, a szczególnie obszarami odpowiadającym za słuch i mowę)

Składa się z receptorów reagującyh na ruch liniowy (góra-dół) i ruch obrotowy. Receptory te dają nam informacje w jakim położeniu znajduje się ciało i co się z nim teraz dzieje.
Dzięki tym połączeniom układ przedsionkowy odpowiada za:

• bezpieczeństwo grawitacyjne (jezeli źle interpretuje odbierane bodźce, to może wystąpić irracjonalny strach przed ruchem lub przed byciem w wyższych pozycjach lub przed oderwaniem nóg od podłoża)
• ruch i równowagę
• napiecie mięśniowe
• postawę
• ruchy gałek ocznych
• obustronną koordynację
• przetwarzanie słuchowo-językowe
• przetwarzanie wzrokowo-przestrzenne
• planowanie ruchu
• i wtórnie za poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego

A jeszcze do przedsionka:

• może być podwrażliwy, to znaczy że potrzebuje większej ilości określonych bodźców (wirowanie, bujanie, skakanie itp.), często współwystępuje tu obniżone napiecie mięśni posturalnych; TRZEBA BARDZO UWAŻAÆ, ABY W TYM WYPADKU NIE PRZESTYMULOWAC UK£ADU PRZEDSIONKOWEGO, bo zamiast zintegrowanego mózgu, będziemy mieli "kręciołka"
• lub nadwrazliwy, czyli nie tolerować ruchu lub określonego rodzaju ruchu, nie lubi zmiany pozycji ciała a w szczególności pozycji głowy

Kilka ćwiczen będzie na końcu, a teraz druga częśc powieści, czyli DOTYK.

Zacznę od mojego ukochanego zdania: "Dotyk rozwija się z tego samego listka zarodkowego, co Ośrodkowy Układ Nerwowy i dlatego poprzez ten zmysł możemy bezpośrednio wpływać na pobudzenie i hamowanie OUN" (jak zaczynam o tych listkach, przy wyjaśnianiu dlaczego np. szczotkujemy i masujemy, to lubię widzieć te wielkie oczy  ).
Receptor odbierający bodźce dotykowe, czyli skóra, jest naszym największym zmysłem, najwczesniej rozwija się i dojrzewa; skóra posiada klika receptorów do odbioru dotyku, ucisku, faktury, ciepła, zimna, bólu i ruchu włosków na skórze. Bodziec z receptorów dotyku wchodzi do rdzenia kręgowego i poprzez szlaki przewodzeniowe w rdzeniu płynie (biegnie) do mózgu. W większośc zaburzeń pracy mózgu zaangażowany jest zmysł dotyku. Działając na inne układy pobudza wiele poziomów i obszarów mózgu.
mamy 2 główne rodzaje dotyku:

• protopatyczny (pierwotny, obronny) - informuje nas na bardzo podstawowym poziomie ze w ogóle zostaliśmy dotknięci, ma funkcje obronna (mówi czy jest zagrożenie czy brak)
• epikrytyczny (róznicujący, dyskryminujący) - pozwala na dokładne róznicowanie czuciowe, daje precyzyjna informację dotykowa

Jak dotyk wpływa na funkcjonowanie:

• spełnia funkcję ochronną
• pozwala na percepcję dotykową
• daje informacje o ciele i pomaga w kształtowaniu schematu ciała
• odgrywa role w planowaniu ruchu
• pomaga w kształtowaniu percepcji wzrokowej (daje informację o tym, co widzimy, informacje dot.cech przedmiotu i jego relacji do otoczenia)
• wpływa na rozwój umiejętności manualnych poprzez kształcenie się dotyku różnicującego; jeżeli jest obronnośc dotykowa w jakiejś partii ciała, to nie moze wykształcić się dotyk róznicujący, nie moga rozwinąć sie np. precyzyjne umiejetności manipulacyjne
• wpływa na bezpieczeństwo emocjonalne (lub jego brak, jeżeli jest np.obronnośc dotykowa i zmysł dotyku informuje ciągle, ze jest jakieś zagrożenie)
• wpływa na funkcjonowanie społeczne - ciągłe poszukiwanie kontaktu dotykowego przy podwrażliwości lub unikanie kontaktu przy obronności dotykowej

Dotyk też może być:

• podwrażliwy - obniżona wrazliwośc na dotyk, nie zauwazanie skaleczenia czy uderzenia ("nie jest taki dzielny, tylko po prostu ma zaburzenia czucia"), nie wie w które miejsce zostało dotknięte, słaba świadomośc ciala, brak umiejetności rozróżniania cech trzymanego przedmiotu
• i nadwrażliwy - obronnośc dotykowa (nadmierna reakcja na dotyk, jakby był zagrażający), nie tolerowanie zabawy dłońmi, nie tolerowanie niektórych rodzajów ubrań, nie tolerowanie czesania lub mycia włosów czy obcinania paznokci, brak tolerancji niektórych pokarmów ze względu na ich fakture itp.

Stopień integracji systemu dotykowego jest dobrym wskaznikiem integracji sensorycznej całego ciała.

A teraz odcinek o PROPRIOCEPCJI, która dla mnie jest najbardziej tajemniczym zmysłem. Jest to czucie głębokie mięśni i ścięgien, czucie własnego ciała i jego ułożenia (wg innych szkół definicyjnych - to ułożenie + ruchy nieuświadamiane sobie). Propriocepcja łączy się z dotykiem lub zaliczamy do układu przedsionkowego, bo ma zbliżone funkcje (mówi się o układzie przedsionkowo-proprioceptywnym). Uklad proprioceptywny jest prawie tak duży jak układ dotykowy i nalezy do najwcześniej rozwijających się zmysłów; dotyczy mięśni, stawów i okalających je tkanek.
Na co wpływa propriocepcja (ponieważ ściśle współpracuje z dotykiem i układem przedsionkowym to częśc jej funkcji pokrywa się z tamtymi):

• na świadomość ciała i kształtowanie schematu ciała; dziecko ze słabą propriocepcją może być nieświadome pozycji swojego ciała lub jego części
• na kontrolę i planowanie ruchu, bo dostarcza niezbędnych informacji do skoordynowania ruchów w aktywnościach z zakresu dużej i malej motoryki
• na umiejętnośc stopniowania ruchu, czyli dozowania siły z jaką nalezy wykonac ruch (inaczej traktujemy pióreczko, inaczej filiżankę, a inaczej ciężką walizkę)
• na stabilizację posturalną, czyli nieświadome poczucie ustawienia ciała dające stabilizację w wybranej pozycji
• na napięcie mięśniowe (współnie z układem przedsionkowym)
• na poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego (swiadomośc ciała w przestrzeni, w odniesieniu do innych obiektów, pewnośc swojego ciała, odpowiednie "czucie go"
• zapewnia płynnośc i kontrole ruchów

Receptory propriocepcji znajdują sie w mięśniach (nieswiadomie kontrolują odruchy własne mięśni), móżdżku, co wpływa na napięcie mięśniowe i płynność, niektóre receptory są zlokalizowane w uchu wewnętrznym, w układzie przedsionkowym (jest to narząd utrzymania równowagi).

Propriocepcja ma tylko PODWRAŻLIWOŚÆ (tzn., że moze być jej tylko za mało, nie ma zaburzenia propriocepcji o charakterze nadwrażliwości)

Cechy dziecka z zaburzeniami proprioceptywnymi:

• wykonuje sztywne i nieskoordynowane ruchy
• wydaje sie niezdarne
• ma trudnosci z ocenianiem odległości (np. ciągle wpada na przedmioty)
• ma trudności z wejściej i zejściem po schodach
• ma trudności z siadaniem na krzesełku
• ma trudności z ubieraniem i rozbieraniem się
• chwyta zabawkę, kredkę zbyt mocno
• ma obniżone napięcie mięśniowe
• ruchy sa niezgrabne, wolniejsze, dziecko wkłada w nie więcej wysiłku
• moga byc problemy w zabawach ruchowych (dziecko mówi, ze nie lubi bawić się z innymi, nie lubi grać w piłkę)
• jeżeli sa problemy z propriocepcją w dłoniach, to trudności z zapinaniem guzików, odkręcaniem pokrywek, kurków w kranie

PRZY ZABURZENIACH PROPRIOCEPCJI JETS TENDENCJA DO BAZOWANIA NA BOD¬CACH WZROKOWYCH, KTÓRE W WIELU SYTUACJACH OKAZUJ¡ SIE NIEWYSTARCZAJ¡CE.
Przykłady ćwiczeń:
1. Skoki po kolorowych kwadratach (np. według instrukcji gdzie ma dziecko skoczyć)
2. Skoki naśladujące zwierzęta (żaba, niedźwiedz, itp.)
3. Zabawa w pingwina (noszenie między nogami piłki do "gniazda")
4. Szukanie kolorowych kwadratów, piłeczek po sali - wrzucanie do pojemnikow np. wg koloru.
5. Zabawa "naleśnik" - owijanie dziecko w koc, materac, karimatę.
6. Wałkowanie dużą piłką.
7. Ściskanie stawów.
8. Masaż materiałami o różnej fakturze.
9. Leżąc na plecach kopanie podwieszanej piłki nogami, to samo ćwiczenie tylko że  rękami.
10. Chodzenie gołymi nogami po materiałach z różnej faktury.
11. Huśtanie na huśtawkach, hamakach w różne strony i dodatkowo wykonywanie różnych zadań (wąchanie przedmiotów, dobieranie w pary wg. koloru kształtu odgłosu) zbieranie rzeczy z podłogi, rzucanie do celu.
Ciągnięcie dziecka na kocu po podłodze - na brzuchu, plecach.
12. Ciągnięcie dziecka (hustawka, deskorolka) - dziecko trzyma linę i przybliża sie do nas lub my liną wprawiamy w ruch hustawkę.
13. Przechodzenie przez tunele, szarfy, tory przeszkód,
14. Na orientację w schemacie własnego ciała - potrząsanie wybranymi częściami ciała, masowanie ich, przypinanie spinaczy, zabawy paluszkowe, zabawy W. Scherborne (głośno nazywamy części ciała)